27-01-25
Kijk naar wat er al is
Tussen Stadionpark en Blaak ligt de Willems-as. In 2018 is de eerste gebiedsvisie gemaakt voor dit gebied. Hoe verhouden nieuwe ontwikkelingen zoals Rotterdams Tij zich hiertoe? Op het Stadmakerscongres afgelopen november werd deze vraag onder de loep genomen in de sessie Stadmaken in Feijenoord. Stedenbouwkundige Maurice Boumans en gebiedsontwikkelaar Christiaan Cooiman blikken terug. Krijgt de Oranjeboomstraat zijn positie van weleer terug?
Koning Willem 1
Even wat achtergrond: de Willems-as is de denkbeeldige lijn die loopt vanaf de Binnenrotte via de Willemsbrug, Oranjeboomstraat, Mallegat naar de Veranda en stadion De Kuip. Genoemd naar de spoorlijn die er ligt, staatspoorlijn I, gefinancierd door koning Willem 1. Delen langs de lijn dragen nog steeds zijn naam: de Willemsspoortunnel en de Willemsbrug. De Willems-as verbindt het bestaande centrum met een toekomstig nieuw centrumgebied op Rotterdam-Zuid. In 2018 maakte stedenbouwkundig bureau Must met de gemeente een perspectief voor deze as, toen nog met het Nieuwe Stadion als eindpunt. Nieuwe gebiedsontwikkelingen zoals De Kaai, de Piekstraat en Rotterdams Tij liggen aan of rond deze as.
Maurice Boumans en Christiaan Cooiman (gebiedsontwikkelaar bij Heijmans en Rotterdams Tij) leidden verschillende tafels over het thema Willems-as x Rotterdams Tij.
Maurice: ‘We willen de Willems-as studie weer actualiseren. Afgelopen decennia heeft Rotterdam flink geïnvesteerd in de stadsas, die loopt vanaf Centraal Station/ Hofplein, over de Erasmusbrug, langs Katendrecht naar Hart van Zuid. Het is de ruggengraat van de stad, maar nu is het tijd om De Willems-as, de route vanaf de Markthal naar Stadionpark, te versterken. De wijk Feijenoord en Rotterdams Tij zijn als sterke ribben, belangrijke onderdelen van die as.’
Focus op omgeving
Maurice: ‘Het herziene masterplan Feyenoord City 2024, waar ook Rotterdams Tij onder valt als onderdeel van Stadionpark, heeft als grote gebiedsontwikkeling de valkuil vooral te focussen op zichzelf. Terwijl de doelstelling juist ook is de directe omgeving op Zuid mee te nemen met de vraag hoe bewoners van andere omliggende wijken het hierdoor beter kunnen krijgen. Wat kan de ontwikkeling van het station Stadionpark betekenen voor Hillesluis? Met betere verbindingen, waardoor mensen sneller bij hun werk of opleiding komen. Daarom is het zo interessant en relevant hoe Feyenoord City bij kan dragen in een nog groter geheel, de Willems-as.’
‘Tijdens de sessie zat ik aan de tafel over identiteit en cultuurhistorie. Daarbij ging het over vragen zoals hoe ga je het nieuwe stationsgebied ervaren, want is het deel van Hillesluis of van Stadionpark? Dat zijn leuke vragen om het over te hebben. En wat is nou eigenlijk de identiteit van de wijk Feijenoord? Mensen weten wel dat Hillesluis met de Beijerlandselaan en de Afrikaanderwijk met de markt wijken zijn hier, maar wat zijn nou specifieke kenmerken of dragers van Feijenoord?’
Mooie stadsstraat
Maurice: ‘Ook de Oranjeboomstraat kwam uitvoerig aan bod. Dit was vroeger de entree van Zuid naar Noord, een belangrijke straat, iedereen kwam hier doorheen, en dan over de Willemsbrug naar de stad. Met de komst van de Erasmusbrug veranderde dat. De Oranjeboomstraat zou weer een mooie stadsstraat kunnen zijn die Stadionpark met het centrum verbindt.’
‘Ook interessant: bij de tafel over mobiliteit ging het vooral over betere verbinding van het eiland Feijenoord met de Rijnhaven, oftewel het versterken van de oost-west verbinding op Zuid, met name het ov.’
Verleiden om heen te gaan
Christiaan: ‘Iemand merkte op dat als je vanaf het Eiland van Brienenoord richting stadscentrum kijkt, het eigenlijk een verbinding van parkeerplaatsen is. Het stuk vanaf het eiland tot aan de Willemsbrug is lange tijd genegeerd en verdient aandacht. We hebben verkend wat Rotterdams Tij kan doen om relevant te zijn voor de Willems-as. Zo zijn we ingegaan op de programmering, van groot tot klein. Wat zijn voorzieningen die nodig zijn, wat zijn dingen die er nog niet zijn maar die je wel verleiden om erheen te gaan?’
‘Een deelnemer zei dat stadmaken begint bij kijken naar wat er al is. Ook aan mijn tafel vonden de deelnemers de Oranjeboomstraat een belangrijk vertrekpunt. Hier zitten veel stichtingen, verenigingen, organisaties en winkels. Om de leefomgeving te versterken, ook in het nieuwe stuk stad, moet je deze betrekken. Dat was voor mij wel een eyeopener, ik wist niet dat er zoveel sociale organisaties zijn in dat deel.’
Maurice: ‘De Oranjeboomstraat is dus een belangrijke terugkerende speler op meerdere vlakken. Waar gaan mensen uit Rotterdams Tij straks bijvoorbeeld hun boodschappen doen? Dat zal niet voor iedereen hetzelfde zijn, de ene gaat naar Vuurplaat, de ander naar Beijerlandselaan of Entrepothaven. Dus de Oranjeboomstraat is een enorm belangrijke verbinding, waar zelf ook nog winkels zitten en eventueel bij kunnen komen.’
Uitgaansleven
Kritische noten waren er ook. Christiaan: ‘Zo vroeg een deelnemer zich af of Rotterdams Tij wel echt voor iedereen wordt, kunnen die verwachtingen worden waargemaakt? Verder kwam op tafel dat veilige buitenplekken, ook voor sport en spel een prioriteit moeten zijn, ook in de omliggende bestaande wijken. En ga uit van 4 x R: rivier, rust, reuring en ruis. Bij een nieuw stuk stad hoort ook het uitgaansleven. Hoe kan Rotterdams Tij van betekenis zijn voor de nacht? Dat is voer voor onderzoek. Ook werd het idee geopperd van werkplekken in de buitenlucht, dat mensen met een laptop daar droog en beschut kunnen werken of leren. Leuk om te horen, vooral omdat we dat al aan het intekenen waren, net zoals andere kleine interventies. Allemaal zaken die goed passen in ons niet-wonen programma.’
Kijk buiten de lijntjes
Wat nemen Maurice en Christiaan zelf mee uit de sessie? Maurice: ‘Dat mensen het hartstikke goed vonden om op deze manier bezig te zijn met stadmaken, buiten de lijntjes van het project te kijken wat je kunt bijdragen aan het grotere geheel van de stad. En de bevestiging dat het belangrijk is en blijft om uit te gaan van wat en wie er al is, neem juist de bestaande kwaliteiten als uitgangspunt. En om zo de nieuwe stad met de bestaande te verbinden. Ook om meer te denken in netwerken die weer met elkaar verbonden kunnen zijn, zowel sociaal als fysiek. Dat doen we nu bijvoorbeeld al met het getijdenpark, startend bij de Koepels, het groen van het Mallegat, de nieuwe dam bij Rotterdams Tij tot aan het Eiland van Brienenoord. En natuurlijk het Rondje Stadionpark en Park De Twee Heuvels.’
Start met iets kleiners
‘Wat ik ook meeneem: het hoeft niet allemaal groots te zijn. Heel veel kleine dingen samen kunnen ook iets groots maken. Bijvoorbeeld iets simpels als bankjes neerzetten. We hoeven dus niet meteen een dwarsverbinding van oost-west te volmaken, start met iets kleiners, bijvoorbeeld een verbetering van de buitenruimte rondom Station Zuid. Grote plannen duren lang, sommige van onze eerste plannen zijn nog van voor 2015. Er groeit een generatie op zonder dat er een heipaal in de grond is gegaan. Met tijdelijke programmering en placemaking kan je tijdig al kleur geven aan een gebied.’
Christiaan: ‘Wat ik meeneem is dat een zekere bescheidenheid ons past. We kunnen Rotterdams Tij niet zomaar vanuit het niets relevant maken, maar wel met kleine interventies nu al zorgen voor relevantie. Zoals bijvoorbeeld een tijdelijk skatepark op een plek die pas over een paar jaar bebouwd gaat worden.’
