28-03-23

Hoe het was 

In Feijenoord en IJsselmonde wordt veel gebouwd en opgeknapt. Maar wat zat hier vroeger eigenlijk? Wat deden de mensen voor werk? Hoe leefden ze? Pieter Termeer van Leeszaal Vreewijk brengt voor Stadionpark en de Roseknoop de geschiedenis tot leven. Pieter heeft Zuid van kinds af aan met eigen ogen zien veranderen en zit boordevol verhalen. 

De waaier

Vanaf de Maashaven, Rijnhaven en het centrum liep een breed spoorwegnetwerk tot aan IJsselmonde en Barendrecht. Het rangeerterrein Feijenoord was tot 1980 in gebruik, daarna werd Kijfhoek als vervanger in gebruik genomen. Vooral tussen de Hilledijk en de Rosestraat was het spoor heel breed, als een soort waaier lag het daar. Dag en nacht, 24 uur lang, 7 dagen per week was hier bedrijvigheid; fluitsignalen van machinisten en rangeerders die de treinen verplaatsten. 

Het rangeerterrein Varkenoord tussen de West-Varkenoordseweg en de Olympiaweg
©️Stadsarchief Rotterdam.

De brutaalste jongens en meisjes glipten door de gaten van de hekken om te schooieren. Het ‘wagonnetje piepen’ waarbij ze achter een wagon hingen, was een favoriet tijdverdrijf. De rangeerders waren er niet blij mee want het was best gevaarlijk. Het ‘heuvelen’ van de wagons ging met grote snelheden en geluid. Dan werd een wagon met een locomotief tegen een heuvel op geduwd. Op de top van de heuvel rolde de wagon door de zwaartekracht vanzelf naar beneden. Zoef… beng… via een wissel naar het goede spoor klapten ze tegen de andere wagons van de goederentrein aan! Het loskoppelen van de wagons werd gedaan door ‘knuppelaars’, met een lange dunne stok. 

Doe je ogen even dicht en denk je eens in wat hier allemaal is vervoerd: bananen, koffie, cacao, kopra (gedroogd vruchtvlees van de kokosnoot), olie, kolen, hout en nog veel meer. Als de jongens en meisje van Zuid in hun bed lagen, hoorden ze hoe de treinen zich verplaatsten (rangeren). Vooral het heuvelen hield ze uit hun slaap. De huizen hadden enkel glas, je hoorde alles wat van buiten kwam. Tijdens een spoorwegstaking was het erg stil en dan konden ze juist niet slapen, zo gewend waren ze aan de geluiden. Gelukkig was de staking snel over en ging het stoomfluiten en gebonk van de wagons weer vrolijk verder.

Over Leeszaal Vreewijk
Leeszaal Vreewijk is dé plek om boeken uit te zoeken en in te leveren. Hier kun je lekker met je neus in de boeken wegdromen, andere mensen ontmoeten en zo nu en dan een lezing bijwonen. Meesterverteller Pieter Termeer heeft de leeszaal in 2015 opgericht. 

Je vindt de leeszaal op de Groenezoom 275 b.