30-04-24
Adriaen Janszkerk 575 jaar: tijd voor feest!
Stadionpark ligt deels in Feijenoord en deels in IJsselmonde en heeft hart voor wat er speelt in de hele omgeving. Een nieuw stuk stad maak je niet zonder je verleden te kennen. Daarom werken we samen met mensen en organisaties die daar meer over weten en mooie verhalen kunnen vertellen. Marcel Verhoef is van Stichting Streekarchief Eiland IJsselmonde en hij vertelt over de Adriaen Janszkerk die op zaterdag 8 juni een bijzondere verjaardag viert. Feest dus!
De monumentale Adriaen Janszkerk is de oudste kerk én het oudste gebouw van (Oud) IJsselmonde en bestaat dit jaar 575 jaar. Het is daarmee ook één van de oudste kerken van Rotterdam en is sinds 11 september 1973 een Rijksmonument. Dit jaar is het ook nog eens 100 jaar geleden dat de kerk grondig is verbouwd. De kerk (of liever gezegd het bestuur Stichting Behoud Adriaen Janszkerk) gaat dit groots vieren!
Klein begonnen
Eerst terug naar het begin. Al rond 1300 werd er voor het eerst een kerk of kapel gesticht in IJsselmonde. Daar zijn helaas geen gegevens meer van, maar volgens de geschiedschrijver C. van Alkemade dateert deze kerk uit 1448 onder de naam H.H. Cosmas en Damianus. Toen was het vermoedelijk een kleine en eenvoudige kapel met een bescheiden toren.
De Adriaen Janszkerk dankt zijn naam aan Adriaen Jansz. van Berckenwoude, een 16e eeuwse pastoor uit IJsselmonde. In 1566 koos hij openlijk voor de Hervorming, maar werd na de komst van Alva in 1567 gevangengenomen en in 1570 met enkele andere afvallige pastoors in Den Haag terechtgesteld. In 1965 werd - eindelijk - besloten om de dorpskerk van IJsselmonde officieel naar Adriaen te vernoemen.
Van links naar rechts: het Koetshuis, de AJ Kerk en het Kasteel IJsselmonde eind 19e eeuw (foto uit collectie Stadsarchief Rotterdam)
Brand
In de zomer van 1678 brandden de kerk en pastorie na een blikseminslag helemaal af. IJsselmonde was een klein en arm dorp, dus werd er een crowdfunding gestart om geld op te halen voor het herstel van de kerk en de pastorie. Na 235 jaar trouwe dienst barstte de grote klok in 1697 opeens tijdens het luiden… De vlammen en hitte hadden voor haarscheurtjes gezorgd, die hadden de klok in de 21 jaar na de brand steeds verder verzwakt. Wéér werd er een crowdfunding gestart, deze keer voor een nieuwe klok. Ook toen al was dat een populaire manier om geld bij elkaar te sprokkelen.
In de Tweede Wereldoorlog werden de klokken gestolen door de Duitsers. Omdat er geen klokken meer waren, werd er in de oorlog met een zware hamer op een ijzeren wagenas geslagen zodat mensen wisten dat de dienst begon. Deze wagenas kun je nog steeds zien in de kerk. Na de oorlog keerde er na veel omzwervingen maar één klok terug naar IJsselmonde.
Grafkelder
In 1923 werd de kerk grondig verbouwd en kreeg het zijn huidige vorm en uitstraling. De grafkelder van de ambachtsheren van Oost-IJsselmonde werd toen afgesloten omdat mensen begraven in de kerk sinds 1869 verboden was. Er liggen nog 38 mensen begraven in de grafkelder.
Het orgel van de kerk werd in 1868 gebouwd door de Rotterdamse orgelbouwers Van den Haspel, Schölgens en Van der Weijde. In 2014 is het orgel, dat sinds 1989 op de ‘voorlopige monumentenlijst’ staat, nog grondig gerestaureerd.
Leeuw op torenspits
In 2001 is de kerk gerestaureerd en zijn er maatregelen genomen om verzakkingen tegen te gaan. Wat ook bijzonder is aan de kerk: in plaats van een gebruikelijk kruis of haan, prijkt er een leeuw boven op de torenspits! En op de consistorie, de ruimte waar wordt vergaderd, vind je een scheepje, ooit een cadeau van het scheepm akersgilde van IJsselmonde.
Genoeg redenen om deze bijzondere kerk zelf te bezoeken dus! De feestdag zaterdag 8 juni is van 14.40 tot 19.00 uur. In de kerk en op het plein zijn verschillende activiteiten voor jong en oud. De kerk doet ook mee aan het festival Heilige Huisjes Rotterdam van 6 t/m 9 juni.
